Hoe snel zoiets kan gebeuren; een harde les op de dinsdagmiddag

Nee, het was niet de bedoeling, maar als je nooit iets nieuws probeert dan weet je ook nooit of je wel een stap verder zult komen. Dus houd ik wel van een experimentje, en vaak gaat het goed en is het achteraf niet zo’n groot ding. Maar heel soms pakt het dus wel verkeerd uit. En zo ging het in de monding van het Twentekanaal behoorlijk mis. Ik zal proberen het duidelijk uit te leggen met wat schetsjes, maar het is ook een 3 dimensioneel verhaal met een bepaald tijdsverloop. Over dat tijdsverloop kan ik kort zijn; een arm uit de kom is in een oogwenk gebeurd. In eerste instantie had ik het niet eens in de gaten, ik merkte alleen dat ik gewoon geen kracht had in mijn linkerarm. Later op de kant bleek dat de arm niet meer op de goede plaats zat.

Het was dinsdagmiddag en we voeren met een leuk clubje de IJssel op in noordelijke richting. Meestal gaan we niet verder dan het Gat van Gorssel en soms draaien we iets eerder. Binnenvaartschepen worden nauwkeurig ingeschat of deze golven maken die een beetje de moeite waard zijn. Soms zijn die golven wat groter, maar meestal is het een beetje spelevaren en hebben we gewoon lol op het water. Zo was het ook op deze middag, er komt een redelijk groot vrachtschip uit het Twentekanaal en ik passeer zijn hekgolf in de buitenbocht omdat dit schip vanuit het kanaal richting Zutphen een bocht maakt. Voor de volledigheid: wij varen stroomafwaarts. Na de hekgolf (niet zo spannend) kom ik in de stuwstroom van de schroef van het schip en Ik krijg een beetje een zwieper, maar ook dat was niet erg spannend. Achter dit schip zat een duwboot “verstopt” achter de damwand van de ingang van het Twentekanaal die dezelfde bocht draaide en ook naar Zutphen ging. Ik zat inmiddels al dicht bij het einde van de damwand die de invaaropening van het Twentekanaal markeert, dus nog ruim uit de vaarroute van de duwboot, maar moest wel snel schakelen of ik wat met die golven wilde doen.

1)
Renée wist naderhand te melden dat die 19 meter lang was, dus het was geen kleintje. Het zag er in ieder geval op dat moment wel interessant uit, dus er naartoe. Ik zat nu in binnenbocht van dit schip. Nadat ik eerst over de boeggolf was gegaan kwamen de hekgolven. De boeggolf was al een stukkie leuker dan van het andere schip dat net eerder gepasseerd was. Maar de hekgolven waren wel van een andere orde. Zo steil had ik het nog niet eerder meegemaakt. Maar vol goede moed klim ik de eerste hekgolf op, een soort kam waarboven op de kam spetters loskwamen. Dat was natuurlijk al een aanwijzing dat dit voor mij een “uitdaging” zou worden. Natuurlijk kwam ik uit een golfdal omhoog tussen boeggolf en de eerste hekgolf. Dit maakte dat ik niet over de hekgolf heen de horizon kon zien (zichtlijn).

2)
Achter de eerste hekgolf zat een tweede en doordat ik in de binnenbocht zat van de duwboot, was de afstand tussen de 2 golven erg kort. In de binnenbocht kruipen de golftoppen op elkaar en in de buitenbocht waaieren de golven uit waardoor daar de golflengte groter wordt. Als golven verkorten worden ze ook steiler. Maar dat zag ik pas toen ik bijna aan het einde van de klim van de eerste hekgolf zat.

3)
Achter die eerste hekgolf zat een diep gat, de boeg van mijn kajak gaat van “heel hoog” naar laag en boort halverwege de tweede hekgolf in massief water. Dit zorgt ook dat de snelheid flink afneemt. Langzaam voel ik dat ik naar de linkerkant omval.

Opmerking: alle plaatjes zijn op schaal zodat de onderlinge verhoudingen met elkaar kloppen. Op internet staat een mooi aanzicht van een duwboot van 19 meter, misschien is het wel hetzelfde type. Op het water leek het golfdal van 1,20 meter (top tot dalbodem) een veel dieper gat. Veel dieper dan nu uit de tekening naar voren komt.

4)
Met de achtersteven nog in de eerste hekgolf en de boeg al in de tweede hekgolf was er geen stabiliteit te vinden in het middendeel van de kajak. Toch wel geïntimideerd door de hoogte van de golven doe ik een verkeerde reflex en probeer het omvallen te stoppen door met mijn heup naar links beneden te drukken in de hoop om zo het kapseizen te stoppen en ondertussen verdwijnt mijn peddel de diepte in aan de linkerzijde om daar wat steun te vinden. Door deze verkeerde reflex lijkt het omvallen nog sneller te gaan. De vaart was nu zo goed als helemaal verdwenen en de tweede hekgolf treft mij en mijn kajak met kracht. De kajak, die op dat moment al geheel of zelfs iets verder op zijn kant lag, draait door. Ondertussen zat mijn linkerarm met een peddel diep in het water gestoken, waar ik geen enkele steun meer aan had, in een benarde positie, want ondertussen was mijn arm ook enigszins schuin achter mij komen te staan. De perfecte stand voor een arm uit de kom. De kracht van de tweede hekgolf tegen de 5,35 meter lange kajak zorgt voor een geweldige hefboom die mijn schouder uit de kom krikt. Gek genoeg had ik dat op dat moment niet door: geen pijn gevoeld.
Op zijn kop met de boot was dat wel de eerste wens om weer recht overeind te komen. Maar iets dat op eskimoteren lijkt is met geen mogelijkheid voor elkaar te krijgen. Mijn linkerarm heeft geen kracht. Nu is het geen verrassing dat je niet zo heel lang ondersteboven kan blijven hangen (we hebben geen kieuwen), maar daar hebben we de standaardprocedure voor;

• Spatzeil lostrekken aan de lus aan de voorzijde (met rechterarm)
• En vervolgens de boot “uittrekken” (alsof je je broek uittrekt en het zwemvest zorgt wel dat je boven komt)

En daar lag ik dan naast de kajak. Eerst even checken: Er kwam geen ander beroepsvaart aan dus had ik even de tijd voor mezelf om mijn zonden te overdenken. Wat had ik nu anders moeten doen om niet in deze positie terecht te komen? Wel daarvoor moet je eerst weten wat er is gebeurd. Alle fases passeren en in gedachte orden ik; wat is belangrijk en wat zijn de bijzaken. Gelukkig heb ik hulpvaardige clubleden om mij heen, maar die vragen zich ook een beetje af waarom ik daar zo passief bijlig. Geen urgentie om terug in de boot te komen, dat is misschien wel een beetje raar? Later zou ik opbiechten dat ik even een momentje voor mezelf nodig had. Even meedrijven op de stroom van de IJssel. Wat was er gebeurt en wat waren mijn opties? Terug in de boot, met een slappe arm? En dan? Kajakken zou waarschijnlijk niet gaan en kom ik überhaupt wel in de boot? Was dat niet vergeefse moeite? Met het zwemvest aan blijf je prima drijven en koud had ik het ook niet. Kan ik zwemmen? Ja hoor dat ging best goed, met de wind :) en stroom mee. Met 1 arm en een krachtige beenslag is redelijk snel de afstand naar de kant overbrugd.


Achteraf kan ik me voorstellen dat mijn vlootgenoten een beetje slecht door mij geïnformeerd waren. Ik was nogal in mijn hoofd bezig en dat is ook de reden dat ik dit verhaal kan schrijven. Maar op dat moment waren zij wel een beetje in het ongewisse hoe het nu werkelijk met mij ging. Maar wat er allemaal door hen werd ondernomen en geregeld was uitstekend. Arie gaf mij de eerste hint aan dat waarschijnlijk mijn schouder uit de kom was. Ja daar leek het wel op, maar een schouder uit de kom is toch heel pijnlijk? Kennelijk hoeft dat dus niet, maar ook als het niet pijnlijk is, veel kun je niet. Je bent als kajakker vleugellam met een schouder uit de kom. Dat lijkt een open deur, maar als je de impact werkelijk zelf ervaart, dan is het toch wel een beetje anders dan in de sterke verhalen op de vrijdagavond aan de bar.

En hoe ging het nu verder? Daniël heeft 112 gebeld, ziekenwagen komt en ik word naar het ziekenhuis gebracht, daar wordt de arm teruggezet (spierverslappers en pijnstilling) en meteen in een mitella. Mijn lieve clubgenoten slepen mijn kajak terug naar Anax. Vervoer wordt geregeld, aan alles wordt gedacht.

Dank jullie wel (Daniël, Arie, Renée, Tineke, Herman) voor de goede zorgen en mijn excuses dat ik jullie zo slecht geïnformeerd heb op dat moment.

Conclusies:

• Een arm uit de kom is voor een kajakker is een absolute gamechanger
• Hoe snel kan een beetje spelevaren omslaan (ook letterlijk) in een ongeluk
• Eskimoteren is geen wonder middel, ik had er tenminste niets aan :)
• Hoe fijn is het om clubgenoten bij je te hebben die in zo’n situatie rustig en verstandig blijven en iets voor je kunnen betekenen?

05-04-2022
Harry van der Zeijden

Figuur 1; uitvergroting van 4